Առաջադրանք

• Ե՞րբ է համարվում Երեւանի ծննդյան տարեթիվը։
  Երևանի ծննդյան տարեթիվը` մ. թ. ա. 782թ.
• Ո՞վ է Երեւան դարձած Էրեբունի քաղաքը կառուցել։
  Արգիշտի Առաջին արքան կառուցեց Էրեբունի բերդաքաղաք:
• Որտե՞ղ է կառուցվել Էրեբունի քաղաքը։
  Հայկական լեռնաշխարհի Վանա լճի ավազանում առաջացավ Վանի հայկական (Արարատյան) թագավորությունը` Ուրարտուն, Բիայնիլին: Պետության հիմնադիրը Արամե թագավորն էր: Վանի թագավորությունը ժամանակի ամենազարգացած տերություններից էր:
  
  Փաստ՝
  
  Էրեբունի քաղաքի առաջին բնակիչները զինվորներ էին` թվով 6600: 
  
  
• Որքա՞ն հին է Երեւանը։
  Այս պահին Երևանը 2804 տարեկան է, Երևանը հիմնադրվել է Հռոմից 29 տարի առաջ:
  
  

1. Մարզը անվանվել է բիբլիական Արարատ լեռան անունով:
2. Հայաստանի բոլոր այցելուները ընդմիշտ տպավորվում են առասպելական Արարատ լեռան վսեմ և հիասքանչ տեսարանով։
3. Արարատը Հին Հայաստանի ամենաբարձր լեռն է․ բարձր գագաթը 5165 մ է, իսկ փոքր գագաթի՝ Սիսի բարձրությունը 3925 մ է: 
4. Հայաստանում գինեգործության մշակույթը զարգացել է հնագույն ժամանակներից, սակայն հայկական հայտնի կոնյակի պատմությունը սկսվել է 19-րդ դարի վերջին: Արարատյան հողում էր, որ առատ բնության ու ստեղծագործական էներգիայի միությունը տվեց լավագույն ըմպելիքը, որը հայտնի դարձավ ոչ միայն այս տարածաշրջանում, այլև ամբողջ աշխարհում:
5. Արարատի մարզը հայտնի է «Խոսրովի անտառ» պետական ​​արգելոցով՝ որը տարածվում է մինչև Գեղամա լեռնաշղթա:
6. Արգելոցի պատմությունը սկսվել է 330-338 թվականներին, երբ հայոց թագավոր Խոսրով 3-ը հրամայել է այս տարածքում անտառներ տնկել՝ հարևան Արտաշատ քաղաքի բնակլիմայական պայմանները բարելավելու, ինչպես նաև բուսական և կենդանական աշխարհը պահպանելու ու հարստացնելու համար:
7. Մարզի այլ տեսարժան վայրերից են Խոր Վիրապի վանքը (XVII դ.)
8. Աղջուց վանքը (XIII դ.)
9. Հավուց Թարը (X-XVIII դդ.)
10. Շենացու վանքը (VI – XV դդ.)

“Մատենադարան” բառը նշանակում է ձեռագրերի պահուստ։ Այն պարունակում է ավելի քան 17000 ձեռագրեր, 450 հազար փաստաթղթեր և 3000 հին գրքեր։ Ամենահին ձեռագիրը “Վեհամոր Ավետարանն” է, որը թվագրվում է 7-րդ դարով։ Այստեղ կարելի է տեսնել հայկական ամենամեծ գիրքը՝ «Մշո ճառընտիր»-ը (28կգ) և ամենափոքր գիրքը, որը կշռում է 190գրամ։

Մատենադարանը հիմնադրել են Մեսրոպ Մաշտոցը և Սահակ Պարթևը` 405թ., թագավորանիստ Վաղարշապատում:  1920թ. Մատենադարանը պետականացվել է: 1939թ. Մատենադարանը տեղափոխվում է Երևան:
Մատենադարանի շենքի շինարարությունը, ճարտարապետ Մարկ Գրիգորյանի նախագծով, սկսվել էր 1945-ին, 1959թ.՝ ավարտվել:

Մատենադարանի արձաններ

Թորոս Ռոսլին 13-րդ դարի 2-րդ կեսի հայ կիլիկյան դպրոցի մանրանկարիչ և գրիչ։ Ստեղծագործել է Հռոմկլայում և արվեստագետների կողմից անվանվել է «Վերածնության նախակարապետ», «Զարդանկարի վիրտուոզ»։

Գրիգոր Տաթևացի (աշխարհական անունը՝ Խութլուշահ, 1346, Վայոց ձոր (գավառ), Սյունիք – դեկտեմբերի 27, 1409, Տաթևի վանք, Տաթև, Հայաստան), Հայ Առաքելական Եկեղեցու վարդապետ։

Անանիա Շիրակացի (անհայտ, Շիրակ – անհայտ), VII դարի հայ գիտնական։ Առաջինը կայուն հիմքերի վրա դրեց ճշգրիտ գիտությունների ուսումնասիրությունը Հայաստանում:

Մովսես Խորենացի (410, Խորնի, Տարոն, Տուրուբերան, Մեծ Հայք – 490, Հայկական մարզպանություն, Սասանյան Պարսկաստան), Ոսկեդարի գրող-պատմիչ, մեկնիչ, բանաստեղծ, թարգմանիչ, իմաստասեր, աստվածաբան, պատմահայր։ Մովսես Խորենացու «Հայոց Պատմություն» աշխատությունը միջնադարում եղել է ազգային ինքնաճանաչման, քաղաքական-հայրենասիրական դաստիարակության ուսումնական ձեռնարկ։ Մեծարվել է «Պատմահայր», «Մեծն Մովսես», «Քերթողահայր», «Տիեզերահռչակյալ» և այլ պատվանուններով։

Մխիթար Գոշ (1130, Գանձակ – 1213, Գոշավանք), հայ մտածող–գիտնական, օրենսդիր, առակագիր, հոգևորական, մանկավարժ, հասարակական գործիչ։

Մխիթար Գոշի առակներով 12–րդ դարի հայ գրականության մեջ մուտք է գործել ժողովրդական բանարվեստի տեսակը՝ առակը։

Ֆրիկ միջնադարյան հայ բանաստեղծ, առակագիր։

Մեսրոպ Մաշտոց – Մատենադարանը հիմնադրել են Մեսրոպ Մաշտոցը և Սահակ Պարթևը` 405թ., թագավորանիստ Վաղարշապատում:  1920թ. Մատենադարանը պետականացվել է: 1939թ. Մատենադարանը տեղափոխվում է Երևան:
Մատենադարանի շենքի շինարարությունը, ճարտարապետ Մարկ Գրիգորյանի նախագծով, սկսվել էր 1945-ին, 1959թ.՝ ավարտվել:

1. Լոռին գտնվում է Հայաստանի հյուսիսարևելյան մասում և սահմանակից է Վրաստանին:
2. Լոռին հայտնի է իր հոյակապ Հաղպատ և Սանահին միջնադարյան վանքերով:
3. Հենց Վանաձորի բնակիչներն են համարվում ամենամիամիտները:

4. Հաղպատի և Սանահինի վանքերը Հայաստանի ամենահիասքանչ և հանրաճանաչ եկեղեցիներից են՝ ընդգրկված ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։  

5. Վանաձոր քաղաքը գտնվում է Փամբակ գետի հովտում, ծովի մակարդակից 1350 մ բարձրության վրա, շրջապատված է Բազում և Փամբակ լեռներով: 

Շամիրամը որոշուն է համոզել շողովրդին, որ ինքւ ամեն ինչ կանի կանի այնպես, ինչպես կաներ Արա գեղեցիկը: Եվ ժողովուրդը կարծես համոզվում էր նրա այդ խոստումներին, և ժամանակի ընթացքում նա կառավորում էր Հայոց աշխարհը, նրանից շատ գոհ էին:

Մովսես Խորենացի

Մովսես Խորենացին ծնվել է 5-րդ դարի սկզբին՝ մոտ 410-415 թթ, ենթադրաբար՝ Տարոն գավառի Խորնի կամ Խորոնք գյուղում: Խորնի գյուղից էլ ծագում է նրա  անվան մի մասը՝ Խորենացի: Հիմնականում հենց իր Հայոց պատմությունից ենք իմանում իր մասին: Նրան անվանել են պատմահայր, քերթողահայր: Նա գրել է «Հայոց պատմություն» գիրքը, որտեղ հայերի մասին պատմում է անհիշելի ժամանակներից մինչև իր ապրած օրերը: Նա եղել է Մաշտոցի լավագույն աշակերտներից:

Գրիգոր Լուսավորիչ

Հայաստանը առաջինն էր, որ 301 թվականին Քրիստոնեությունը հռչակեց որպես պետական կրոն: Այդ գոր­ծում բացառիկ դեր են խա­ղա­ցել Տր­դատ Գ թա­գա­վո­րը եւ Հա­յոց առա­ջին հայ­րա­պետ Սբ. Գրի­գոր Լու­սա­վո­րի­չը:

Հայ պատ­մա­գ­րու­թյան հա­մա­ձայն, երբ 287 թվա­կա­նին Տր­դա­տը հռո­մեա­կան զոր­քի օգ­նու­թյամբ վե­րա­դառ­նում է Հա­յաս­տան վե­րա­գ­րա­վե­լու իր հոր գա­հը, ճա­նա­պար­հին զո­հեր է մա­տու­ցում Անա­հիտ հեթանոսական աս­տ­վա­ծու­հու մե­հյա­նին: Իր զի­նա­կից­նե­րից Գրի­գո­րը քրիս­տո­նյա լի­նե­լով հրա­ժար­վում է զոհ մա­տու­ցել: Այդ ժա­մա­նակ Տր­դա­տին հայ­տ­նի է դառ­նում նա­և, որ նա իր հոր` Խոս­րով Բ-ին սպա­նող Անակ իշ­խա­նի որ­դին է:

Մեսրոպ Մաշտոց

Հայտնի է, որ Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է 361 կամ 362 թվականին։ Նրա աշակերտ Կորյունը նշում է, որ Մաշտոցը լավ կրթություն է ստացել և տիրապետում էր հունարեն, պարսկերեն, ասորերեն և վրացերեն լեզուներին։

405 թվականին Մաշտոցը ստեղծում է հայոց գրերը, որոնք կատարելապես համապատասխանում էին հայոց լեզվի հնչունային համակարգին։ Մեսրոպյան այբուբենն ունեև 36 տառ, որոնց հետագայում ավելացվեցին ևս երեքը։

Առաջադրանք

• Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ հայոց գրերի ստեղծումը։

Մենք ունեցանք մեր սեփական լեզուն, որը օգնեց մեր ազգին ստեղծագործել, և ստեղծել մեր սեփական գրադարանը

• Որտե՞ղ է գտնվում Մաշտոցի գերեզմանը։

Նրա գերեզմանը գտնվում է Օշական գյուղում, Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցում:

• Մեսրոպ Մաշտոցի անունը կրող ի՞նչ վայրեր կան Երևանում։

Մատենադարան, և Մեսրոպ Մաշտոցի պեղոտան:

Հայաստանում աշունը յուրահատուկ գեղեցիկ է, հատկապես Տավուշի մարզում, այդ տեղի մասին էլ ես ավաքել եմ տեղեկություն:

Տավուշի մարզ, մարզ Հայաստանի հյուսիսարևելյան մասում։ Մարզկենտրոնը Իջևան քաղաքն է։

Տավուշի մարզը գտնվում է Հայաստանի հյուսիսարևելյան հատվածում։ Ընդգրկում է Իջևանի, Տավուշի (նախկինում՝ Շամշադին), Նոյեմբերյանի, Դիլիջանի տարածաշրջանները և 5 քաղաքներ՝ Իջևան, Նոյեմբերյան, Բերդ, Դիլիջան և Այրում։

Մարզը սահմանակից է Վրաստանին, հյուսիսում և արևելքում՝ Ադրբեջանին։ Հայաստանի պետական սահմանից մարզին բաժին է ընկնում 400 կմ հատված, որից 352-ը՝ Ադրբեջանի հետ։ Մարզի կենտրոնով դեպի հյուսիս-արևելք հոսում է Աղստև գետը։ Ամենացածր կետը գտնվում է Դեբեդավան գյուղի մոտ (380 մ), ամենաբարձր կետը՝ Միափորի:

1. Կոմիտաս պողոտա
2. Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիա
3. Կոմիտասի արձան
4. Կոմիտասի անվան պուրակ
5. Կոմիտասի անվան զբոսայգի պանթեոն
6. Կոմիտասի անվան տուն-թանգարան
7. Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տուն