Մաթեմատիկա. Ուսումնական գարուն
Reply
Monthly Archives: March 2023
Задания на весенние каникулы
Читаем и обсуждаем
короткие поучительные рассказы:
«Настоящий друг»
Была весна. Солнце светило очень ярко, снег уже почти растаял. А Миша очень ждал лето. В июне ему исполнялось двенадцать лет, и родители обещали подарить ему на день рождения новый велосипед, о котором он давно мечтал. У него уже был один, но Миша, как он сам любил говорить, «из него давно вырос». Он хорошо учился в школе, и мама с папой, а иногда и бабушки с дедушками, давали ему деньги в качестве похвалы за отличное поведение или хорошие отметки. Миша не тратил эти деньги, он их копил. У него была большая копилка, куда он складывал все те деньги, которые ему дарили. С начала учебного года у него накопилась значительная сумма, и мальчик хотел предложить родителям эти деньги, чтобы они купили ему велосипед раньше дня рождения, уж очень ему хотелось покататься.
У Миши был лучший друг. Его звали Пашка. Они сидели с ним за одной партой и были, как говорили учителя, «не разлей вода». Пашка был старостой в их классе. На майские праздники их классная руководительница Наталья Григорьевна предложила сходить всем классом в цирк, а деньги на билеты поручила собирать старосте. Паша был прилежный мальчик: он не только записывал, кто сдал деньги на билеты, но и аккуратненько складывал все деньги в пакет, а потом прятал их в своем рюкзаке, чтобы не потерять.
И вот, когда до праздников оставалось всего ничего, Пашка потерял этот пакет. Он отлично помнил, как положил его в рюкзак, а потом побежал с мальчишками играть в футбол на школьном стадионе, а рюкзак так и остался в раздевалке. Он вытряхнул всё содержимое рюкзака на пол и перебирал каждый листочек в каждой тетрадке, надеясь увидеть там пакет с деньгами, но никакого пакета и в помине не было.
— Наверное, стащили! – сказал Пашка.
— Да нет, скорее всего, ты просто его выронил где-нибудь, — предположил Миша.
— Вот мне влетит и от ребят, и от классной! Ну, вот что теперь делать? Может, объявление дадим, так, мол, и так, потерян пакет с деньгами…Ведь это ж какая сумма…
— Да кто тебе поверит, если уж его и нашли, то, наверняка, себе забрали.
Миша на минуту задумался, потом громко хлопнул себя по лбу: «Как я сразу не догадался!» «Жди меня здесь, скоро буду», — крикнул он Пашке уже в дверях. Через полчаса Миша вернулся со своей копилкой, высыпал её содержимое на скамейку: «Сколько надо?» Паша отсчитал нужную сумму, остальное вернул Мише. «Миш, ты знаешь…Я всегда знал, что ты настоящий друг…Больше мне и сказать нечего», — одарил Мишу улыбкой Пашка. «А на что копил?» — добавил он. «Да уже неважно», — с лёгкой грустью ответил друг.
Вечером мама заметила, что копилка почти пуста. Она позвала в комнату Мишу.
— Не удержался, потратил, да?
— Потратил.
— А на что?
— Да, понимаешь, мам, Пашка как наш староста должен был собирать деньги на цирк, он их собрал, а потом потерял, вот я ему и отдал.
— А точно потерял?
— Точно! Пашка бы никогда меня не обманул, я это точно знаю.
— Ну ладно, отдал, так отдал. А вообще, ты знаешь, Миш, ты поступил как настоящий друг.
— Вот и Пашка так сказал.
— Ну, значит, так и есть!
На следующее утро Миша проснулся от какого-то странного звука. Он открыл глаза и увидел, как папа опирается на руль новенького блестящего велосипеда и звонит в звонок.
— Папа, вы купили мне велосипед?! Но ведь до моего дня рождения еще больше месяца. Да и не заслужил я, деньги вон взял и отдал.
— Как раз заслужил! Чего до лета ждать, снег-то почти растаял. Беги к Пашке и зови его скорей кататься.
«Эффект бумеранга «
В автобусе было душно и очень тесно. Его зажали со всех сторон, и он уже сто раз пожалел о том, что решил поехать на очередной прием к врачу ранним утром. Он ехал и думал о том, что совсем, казалось бы, недавно, а на самом деле семьдесят лет тому назад, он ездил на автобусе в школу. А потом началась война. Он не любил вспоминать то, что он пережил там, зачем ворошить прошлое. Но каждый год двадцать второго июня он запирался в своей квартире, не отвечал на звонки и никуда не ходил. Он вспоминал тех, кто ушёл с ним добровольцем на фронт и не вернулся. Война была для него и личной трагедией: во время боев под Москвой и Сталинградом погибли его отец и старший брат.
Сейчас это казалось таким далёким, что будто бы и не было совсем этой проклятой войны. Но рана была слишком глубокой, чтобы забыть об этом так быстро.
Был в его жизни один случай, который он тоже не мог забыть и простить себе. Он ехал на автобусе в школу (он тогда учился в третьем классе), был теплый весенний день, он сел на последнее свободное место, отвернувшись от старика, который беспомощно облокотился о поручень у дверей. Он не видел, где сошёл старик, но почему-то весь день потом вспоминал о нём, и острая поздняя боль раскаяния пронзила его душу. «Почему я не уступил ему место?» – этот вопрос терзал его день изо дня. Потом постепенно это постыдное воспоминание ушло на задний план, но время от времени возвращалось как укол совести, как руководство к правильному поведению, к уважению старших и поклону их опыту и седине.
Теперь, когда он сам стал таким же немощным стариком, ему было до слез обидно, если он видел неуважительное отношение к людям пожилого возраста, к ветеранам, которые потом и кровью заслужили победу и право на жизнь и свободу для своих потомков.
Автобус остановился на остановке, пассажиры начали выходить, стоять стало свободнее. Вдруг к нему подошел мальчик лет десяти и сказал: «Садитесь, дедушка, на мое место, я вижу, как Вам тяжело стоять». У старика навернулись слёзы на глаза. Это были одновременно и горькие, и сладкие слёзы. Они горчили потому, что совесть опять напомнила случай семидесятилетней давности, они радовали и согревали сердце потому, что он, глядя на этого мальчика, верил, что не всё потеряно для русского человека.
Расставьте пропущенные буквы .
А .
Собираться, блестеть, собирать, забирать, замереть, замирать, расстилать, расстелить, выжигать, блестящий, зажегательный, стереть, блистать, протереть, вытирать, выбирать, застелить, замерло, замирало, умереть, умирать, растирать, заблистать, выстирали, выдираю, забираю, протереть, соберающий, вычесть, вычитать, расстелить, расстилаться, запереть, запирать, прибирать, избератели, сочитать, сочитание, блистательный, блеснет, приберет, опереться
Б .
Автомобиль, скропя тармозами на спуске остановился около колитки. 2. Между скамейками пробаралась девушка. 3. Его черный силуэт выдилялся на фоне долекой светящейся зелени. 4. Наконец между стволами сосен что-то блеснуло. 5. Вверху, почти касаясь снежного склона, плыло странное огненное облоко. 6. Позади на спокойной воде замирла яхта. 7. Остров был обсолютно гол. 8. Шарф ее развивался по ветру, чуть накланенная вперед фигурка напряглась. 9. Вместе со своим отражением замок словно весит в воздухе, опоясанный бохромой густой зеленой тени. 10. Песок лажился вытянутыми ровными гридами по обочинам гладкого проспекта 11. Он видел, как первые лучи солнца каснулись ледяного поля. 12. Шаги гулко раздевались под сводами. 13. В лодке стаяла, упровляя веслом, женщина с развивающимися волосами.
Домашнее задание
Распределите слова в две колонки: в одну – с чередующимися гласными в корнях, в другую – с проверяемыми гласными корня.
| С чередующимися гласными в корнях | |
| соБЕРу коллекцию – бер/бир поСТЕЛить простыню – стел/стил расТЕРеть в порошок – тер/тир БЛЕСТеть на солнце – блест/блист выБИРаю кассету – бер/бир выТЕРеть пятно – тер/тир БЛЕСТящий ответ – блест/блист уМИРать от нетерпения – мер/мир заПЕРеть в кладовке – пер/пир заПИРать на ключ – пер/пир заМЕРеть от ужаса – мер/мир соБИРать грибы – бер/бир БЛЕСнуть умом – блест/блист металлическая заЖИГалка – жег/жиг расСТИЛать постель – стел/стил СТЕЛить циновку – стел/стил выТИРайте ноги – тер/тир выПИРает лопатка – пер/пир какая-то неразБЕРиха – бер/бир выЖИГание по дереву – жег/жиг |
| С проверяемыми гласными корня | |
| спЕшу на работу – спешка запИвать водой – пить примЕрять костюм – примерка примИрить поссорившихся друзей – мир запЕвать песню – петь спИшу задачу – пишет чАстота пульса – частый чИстота комнаты – чистый посвЕтить фонарем – свет посвЯтить стихи маме – святость развИвать память – развитие развЕваться на ветру – веять быть стАрожилом – старость стОрожить дачу – сторож увИдал Петю – видеть увЯдал цветок – вянет стИранные джинсы – стирка запИвать лекарство – пить попЕрчить суп – перец пИровать на свежем воздухе – пир скрИпеть зубами – скрип скрЕпить подписью – скрепка |
Слова для выбора
Соберу колекцию, спешу на работу, запевать водой, постелить простыню, растереть в порошок, блестеть на соонце, выбираю карету, вытереть потно, избирательная компания, блестящий ответ, умирать от нетерпения, примерять костюм, примерить поссорившихся друзей, собератель марок, запивать песню, спешу задачу, чистота пульса, чистота комнаты, посветить фонарем, посветить стихи маме, развивать память, развиваться на ветру, сторожить дачу, увидал Петю, увидал цветок, стиранные джинсы, запереть в кладовке, запивать лекарство, запирать на ключ, замереть от ужаса, собирать грибы, блеснуть умом, метадическая зажигалка, ожог руку, расстилать постель, ожог руки, вытерайте ноги, поперчить суп, пировать на свежем воздухе, выпирает лопатка, какая-то неразбириха, скрепеть зубами, скрепить подписью, выжичь знак, выжигание по дереву.
Ես հավատում եմ կյանքի ԵՐՋԱՆԻԿ ընթացքին․․․։ Ուսումնականա Գարուն
Ժամկետը՝ մարտի 20-ից ապրիլի 7-ը։
Նպատակը՝ կարդալ , ճանաչել,ուսումնասիրել Լ․Ենգիբարյանին։
Բովանդակությունը՝
Ենգիբարյան մարդը
Ենգիբարյան ծաղրածուն
Ենգիբարյան գրողը
Պատմվածքների ընթերցումներ, քննարկումներ, կարծիքներ։
Նամակներ Ենգիբարյանին։
Ամփոփումը՝ պատումների ձայնագրությունների տեսքով սովորողների բլոգում։
Հեքիաթասացը։
Ամբողջ գիշեր հսկա տանը մի պատուհան էր լուսավորված: Այնտեղ ապրում էր հեքիաթասացը. ոմանք նրան պոետ էին կոչում: Նա հեքիաթներ էր գրում և նվիրում մարդկանց, քանի որ առանց հեքիաթի դժվար է ապրել:
Նրա սեղանը լիքն էր բազմերանգ մատիտներով: Սարսափազդու հեքիաթները նա գրում էր սև մատիտով, իսկ ուրախները` կարմիր, դեղին, կանաչ, սպիտակ մատիտներով…
Բայց օրերից մի օր չար և անգետ մի մարդ գողացավ հեքիաթասացի բոլոր մատիտները: Թողեց միայն սևը և սպիտակը` մտածելով. «Այ հիմա նա կգրի էնպես, ինչպես պետք է…»:
Խեղճ հեքիաթասացը տխո՜ւր-տխուր կանգնած էր դատարկ սեղանի առջև: Հետո բարձրացրեց բաճկոնի օձիքը, հանգցրեց լույսը և դուրս եկավ տնից:
Նա չգիտեր՝ ուր է գնում: Նա դանդաղ շրջում էր անձրևոտ քաղաքում: Երբ հոգնեց ու կանգ առավ, կեչու մի թաց տերև պոկվեց ծառից, թռավ ու եկավ-կպավ նրա այտին: Տերևը մուգ կանաչ գույն ուներ, հեքիաթասացը տեսավ դա: Հետո նկատեց, որ ասֆալտն արծաթագույն է, հորիզոնն էլ` բաց երկնագույն, իսկ կղմինդրե տանիքները` կարմիր: Նա ժպտաց, հավաքեց այդ բոլոր գույներն ու վերադարձավ տուն:
Նա կրկին երջանիկ է:
ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ։ Հայ ծաղրածու մնջկատակ, կրկեսի դերասան Լեոնիդ Ենգիբարյանը նաև պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկ է եղել։ Բռնցքամարտի Մոսկվայի առաջնությունում Ենգիբարյանն ունեցել է ինը հաղթանակ և պարտվել ընդամենը մեկ անգամ։
Մնջախաղի էստրադային թատրոնի հիմնադիրն է։
Նրա մասին Ֆիլմը՝ «Ճանապարհ դեպի կրկես» , նկարահանվել է Երևանի կրկեսում,որը պատմում է տաղանդավոր երիտասարդի՝ Լեոնիդի մասին։ Նա ցանկանում է ծաղրածու դառնալ, ինչն արժանանում է ծնողների վրդովմունքին։ Կրկեսում աշխատելու Լեոնիդի առաջին փորձերը ձախողվում են, որովհետև այնտեղ աշխատանք ստանալուց հետո նա սկսում է զբաղվել կողմնակի գործերով , իսկ երեկոյան որոշում է հանդես գալ որպես ծաղրածու, սակայն պատրաստ չլինելով՝ բոլորին հիասթափեցնում է։ Գիշերը նա որոշում է հեռանալ կրկեսից, գնում է գեղարվեստական տնօրենի աշխատասենյակը, որտեղ հավաքվել էին կրկեսի արտիստները։ Տնօրենն ասում է, որ Լեոնիդը տաղանդ չունի, բայց ակրոբատ Իրինան դեմ է արտահայտվում նրա խոսքերին։ Գեղարվեստական տնօրենը որոշում է գնալ Լեոնիդի տուն՝ նրա հետ խոսելու, սակայն նրա տանը ծնողներն էին, որոնք սկսում են նախատել տնօրենին։ Հեռանալով տնից՝ Լեոնիդը շրջում է երկրում նախապատրաստվել իր հաջորդ ելույթին։ Արդյունքում նա իր աշխատասիրության ու տաղանդի շնորհիվ դառնում է ծաղրածու՝ արժանանալով հանդիսատեսի հիացմունքին։
Մի՛ նեղացրեք մարդուն
Իզուր, հենց էնպես մարդուն նեղացնել պետք չի, որովհետև դա շատ վտանգավոր է։ Հանկարծ ու նա Մոցա՞րտն է։ Ու հատկապես, եթե դեռ ոչինչ չի հասցրել գրել, անգամ «Թուրքական մարշը»։ Կնեղացնեք նրան ու ոչինչ էլ չի գրի։ Մի բան չի գրի, հետո մյուսը, ու աշխարհում կպակասի գեղեցիկ երաժշտությունը, կպակասեն լուսավոր զգացմունքներն ու մտքերը, ու նշանակում է, լավ մարդիկ էլ կպակասեն։Իհարկե, մեկ ուրիշին կարելի և նեղացել՝ ամեն մեկը հո Մոցարտ չի՞։ Բայց, այնուամենայնիվ, պետք չի, հանկարծ ու․․․Մի՜ նեղացրեք մարդուն, պետք չի․․․Դուք էլ այնպիսին եք, ինչպիսին նա է։Լա՜վ նայեք իրար, մարդի՜կ
Արտիստին
Ճանապարհը միակ բանն է, որ երբեք չի դավաճանի քեզ:Կձանձրացնի հարմարավետությունը, սերը կսառի, և կմնա միայն Ճանապարհն ու ինչ-որ մի տեղ հեռվում՝ Հույս, հույս, որ նորից կլինի սեր, կլինի անդորր…Իսկ այսօր դու կրկին Ճանապարհին ես, և քեզ հետ է նորից Անհանգստությունը:Մի ստիր ինքդ քեզ` առանց այդ դու չես կարող:Սերն ու անդորրը ընդամենը պատրանք են, առանց որոնց Ճանապարհ չի լինում:
Սովորականն անսովոր է
Գարնանը Գետակը դուրս պրծավ լեռների արանքից ու քչքչալով վազեց ներքև։―Ես ամենա-ամենան եմ,― ասում էր գետակը, թեկուզ չէր հասկանում թե դա որն է: Գետակը շատ երիտասարդ էր և կարող էր սիրված դառնալ, նույնիսկ ամենա՜֊ամենա՜ն… Նրա առջև ահռելի անտառն էր, հետո դաշտ էր, հետո էլի անտառ և էլի դաշտ, գյուղ, ու լիքը-լիքը զարմանալի, գեղեցիկ ու նաև դժվար բաներ աշխարհում, որում այդքան հեշտ է թռվռալ, որովհետև այն հոսելի է։Ու որպեսզի գետակը չմեռնի ու կարողանա հասնել գեղեցի՜կ կապույտ ծովին, նա պետք է անցնի երաշտի ու տարափի միջով, հագեցնի մարդկանց ու կենդանիների ծարավը, պտտեցնի ջրաղացի անիվը, համարձակ ջրվեժ լինի ու թափվի ներքև, միանա իր պես գետակներին ու ընթանա դեպի Ծո՜վը…―Ոչ,― մտածեց Գետակը,― ես ամենաանսովորն եմ: Եվ թեքվեց դեպի Մեծ գետը ու անմիջապես աննկատ խառնվեց նրան ու նրա հետ միասին հանգիստ լողաց դեպի Ծո՜վը…Իսկ նա, մեծահոգի, նույնիսկ չնկատեց էլ դա․․․Գետը քաշում էր նավեր, լույս էր տալիս, ձկներին էր փաշտպանում ձկնորսներից ու կատուներից…Քիչ հոգս չուներ։Այդպես անցավ գարունը, ամառը ու վրա հասավ սեպտեմբերը և Գետը հասավ Ծովին: Այդ պահին գետակը մի կողմ ցատկեց ու զրնգաց.―Ես ամենաանսովորն եմ, ես հասա Ծովի՜ն:Բայց հանկարծ տեսավ, որ շատ կան այդպիսի «անսովորներ», որ թաքնվել էին Գետի մեջ․․․Իսկ բոլոր կամուրջները, առափնյա հատվածները ու այլ պարգև֊պատիվները մարդիկ տվեցին Գետին, որը սովորական ու օգտակար գործեր էր անում Երկրի համար…Սովորական…Եվ ընդհանրապես, սովորականը միշտ էլ անսովոր է…
Ուսումնական գարուն
• Փետրվար-մարտ ամիսների ընթացքում կատարած աշխատանքների ամփոփում
Հայաստանը`աշխարհակալ տերություն
Հին Հունաստան
Դաս և առաջադրանքներ 4
Դաս և առաջադրանքներ 3
Դաս և առաջադրանքներ 2
Դաս և առաջադրանքներ 1
Հայկազունի Երվանդունիների թագավորությունը
• Դիտել հետևյալ պատմական մուլտֆիլմերը։
Հին Եգիպտոս
https://youtu.be/u9ZQuzp3fOo
Հին Հունաստան
https://youtu.be/QxFSJTN-CKw
Նախնադարյան մարդը
https://youtu.be/p6bt26mSOac
Դաս և առաջադրանքներ
Դաս 1
ՀԱՅԿԱԶՈՒՆԻ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻՆԵՐԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄԸ
- Ո՞վ էր Ալեքսանդր Մակեդոնացին։
Ք. ա. 336թ. Մակեդոնիայում գահ բարձրացավ քասանամյա Արեքսանդրը: Նա պետք էր դառնառ համաշխարհային պատմության նշանավոր դեմքերից մեկը՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացի կամ Ալեքսանդր Մեծ:
- Պատմե՛ք Գավգամելիայի ճակատամարտի մասին։
Ք. ա. 334թ. Ալեքսանդր Մակեդոնացին պատերազմ սկսեց Աքեմենյան տերության դեմ: Հակառակորդների միջև վճռական ճակատամարտը տեղի ունեցավ Ք. ա. 331թ. Գավգամելայի մոտ: Դարեհ III-ը պարտվեց, դիմեց փախուստի, և սպանվեց, իսկ Աքեմենյան տերություը կործանվեց: Այս ճակատամարտին մասնակցում էին նաև հայերը, նրանք ապեմենյան զորքի կազմում, Մեծ Հայքի զորքը ղեկավարում էր Օրոնտես-Երվանդ III-ը, իսկ Փոքր Հայքինը Միթրաուստեսը: Հայկական զորքերը հերսաբար մարտնչեցին և արժանապատվորեն վերադարձան հայրենիք:
- Ներկայացրե՛ք Ալեքսանդր Մակեդոնացու աշխարհակալությունը։
Ալեքսանդրը Հայաստան նոր զորք ուղարկելու փորձ չարեց, որը նշանակում է, որ Ալեքսանդր Մակեդոնացին հաշվի է նստել հայկական զինուժի հետ և խուսափել է նրա հետ նոր առճակատումից:
Աղբյուրներ
Դասագիրք, էջ 68-71
https://online.fliphtml5.com/fumf/qovw/#p=69
Դաս 2
ՀԱՅՈՑ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ Ք.Ա. ԵՐՐՈՐԴ ԴԱՐՈՒՄ
հարցեր
- Ներկայացրե՛ք Հայաստանի վիճակը Ք.ա. երրորդ դարի վերջին։
Երրորդ դարի վերջին, Հայաստանը շատ թույլ էր, դրա ահմար Սելևկյան տերությունը իրականացրեց իր հին ծրագիրը։
- Ինչու՞ Սելևկյաններին ի վերջո հաջողվեց գրավել Հայաստանը։
Որովհետև՝ Հայաստանի ներսում կար պառակտում, նրանք միասնական չեին։
Աղբյուրներ
Դասագիրք, էջ 73-75
Հին Հունաստան
Հարցեր
- Հունական ի՞նչ ցեղախմբեր կարող եք նշել։
Աքայացիներ, դոյրեացիներ, արխայկցիներ, հոնիացիներ - Հունական ո՞ր ցեղերը ներթափանցեցին Կրետե Ք.ա. Xll դ. կեսերին։
Ք.ա XII դարի երկրորդ կեսին Կրետե ներթափանցեցին դորիացիները: - Ի՞նչ հետևանքներ ունեցավ դորիացիների ներթափանցումը Կրետե և Հունաստան։
Ունեցավ ավերիչ հետևանքներ և Կրետեն վերացավ պատմության ասպարեզից:
Աղբյուրներ
Դասագիրք, էջ 61-65
https://online.fliphtml5.com/fumf/yutx/#p=62
մուլտֆիլմ
https://youtu.be/QxFSJTN-CKw
23.03.23
Առակը գրիր արևելահայերենով։Ներկայացրու իմաստը։
ՄՈՒԿԵՐՈՒ ԺՈՂՈՎԸ
Անգամ մը մուկերը ժողովի կը հաւաքուին խորհելու, թէ ի՞նչ ընեն կատուին յարձակումներէն զգուշանալու համար։ -Եկէ՛ք կատուին վիզէն զանգակ մը կախենք։ Կատուն երեւալուն պէս, զանգակը ձայն կը հանէ, մենք ալ կը լսենք ու կը փախչինք, — կ’ըսէ մուկ մը։ -Ի՜նչ հրաշալի բան խորհեցանք,- կ’ըսեն մուկերը։ Ուրիշ մուկ մըն ալ թէ՝Հրաշալի ըլլալու հրաշալի է, բայց թող մէջտեղ ելլէ ան, որ կրնայ զանգակը տանիլ ու կատուին վիզէն կախել… Բոլորը իրարու կը նային ու …քար լռութիւն կը տիրէ…
Մի անգամ մկները ժողով են հավաքում մտածելու, թե ինչ անեն կատվի հարձակումներից զգույշանալու համար:
-Եկէ՛ք կատվի վզից զանգակ կախենք։ Կատվի երևալուն պէս,զանգակը ձայն կհանի, մենք էլ կը լսենք ու կփախչենք, — ասաց մի մուկ։-Ի՜նչ հրաշալի բան մտածեցիք,- ասացին մկները։Ուրիշ մի մուկ էլ թե՝հրաշալի է, բայց թող մէջտեղ դուրս գա նա, ով կկարողանա զանգակը տանի ու կատվի վզից կախի…Բոլորը իրար նայեցին ու …քար լռություն տիրեց…
Իմ կարծիքով` իմաստը նրանում է, որ ոչ ոչ միշտ են լավ մտքերը հեշտ իրականացող, և խելքին մոտ:
Ի՞նչ է բարբառը։
Բարբառը (հին հուն. διάλεκτος – մակբայ, διαλέγομαι-ից – խոսել, խոսել) լեզվի տեսակ է, որն օգտագործվում է որպես մեկ տարածքով կապված մարդկանց միջև հաղորդակցության միջոց։
Բարբառը խոսքային հաղորդակցության ամբողջական համակարգ է (բանավոր կամ ստորագրված, բայց պարտադիր չէ գրավոր) իր բառապաշարով և քերականությամբ:
Ուշադրություն։ Պատմիր այն բարբառի մասին , որի կրողն ես, ծանոթ ես։ Ներկայացրու տասը բառ այդ բարբառով և գրիր դրանց գրական տարբերակը։Իսկ եթե ծանոթ չես որևէ բարբառի , ապա կարող ես ինքդ ընտրել որևէ բարբառ և բառարանի օգությամբ ծանոթանալ ու ծանոթացնել։ Շնորհակալություն։
Ըստ ձևաբանական դասակարգման պատկանում է «ում» ճյուղին, ըստ բազմահատկանիշ վիճակագրական դասակարգման՝ արևելյան խմբակցության Ղարաբաղ–Շամախիի կամ ծայր հյուսիսարևելյան միջբարբառախմբին։ Խոսվում է Լեռնային Ղարաբաղի ԻՄ–ում և նրան սահմանակից շրջաններում, ինչպես նաև Հյուսիսային Կովկասի և Միջին Ասիայի հայաբնակ վայրերում։
Ղարաբաղի բարբառը հարուստ է ենթաբարբառներով ու խոսվածքներով։ Ահա դրամցից մի քանիսը՝
1. Տոն քընդողեն տոն չինիլ: — Տուն քանդողին տուն չի լինում:
2. Հուվեր կյուլան փախչի, արչեն ճյանգը կընգնե: — Ով որ գայլից փախչում` արջի ճանկն է ընկնում:
3. Կուճի խոխան մորը ծույներեն ա ցավ տամ, մեծը՝ սըրտեն: — Փոքր երեխան մոր ծնկներին է ցավ պատճառում, մեծը` սրտին:
4. Կարթած մարթը տուզնը չի մնալ: — Կրթված մարդը սոված չի մնա:
5. Ուջաղեն մոխերը քամուն չըն տալ: — Օջախի մոխիրը քամուն չեն տալիս:
Դասարանական Աշխատանք
22.03.23
1.Առակները արևմտահայերենից դարձու արևելահայերեն։
Ուխավոր Աքլորը
Մի օր աղվեսը ասաց աքլորին ։
-Ինչ գեղեցիկ ու անուշ ես երգում ով Աքլորիկ։ Երանի գիշեր-ցերեկ այստեղ նստեի ու անուշ ձայնդ լսեի։ Ափսոս, որ վաղ պիտի զրկվեմ քեզ լսելու հաճույքից․ մեղավորս Սուրբ Կարապետ ուխտի պիտի գնամ։ Սիրունիկ Աքլոր, կխնդրեմ ինձ հաջորդես հավանոց առաջնորդես, որպեսզի մեղքերիս համար ներեղություն խնդրեմ հավերից։ Այդ քաղցր խոսքերից աքլորի սիրտը փափկեց, և նա ասաց.
-Գնանք, քեզ ցույց կտամ հավանոցը։
Աղվեսը աքլորի հետևից մտնում է հավաբուն, խեղդում է բոլոր հավերին, և ուտում նրանց, հետո նայում է աքլորին ասելով՝
-Իմ սիրունիկ աքլոր, գիտես, թե ինչքան դժվար է գնալ Սուրբ Կարապետ ուխտի քաղցած փորով…
Տո՛ւր հա տո՛ւր
Մի մարդ անընդհատ աղոթում էր Աստծուն և խնդրում. Աստված գոնե մի անգամ, ինչ կլինի ինձ տուր, որ միք իչ ես մարդավարի ապրեմ։ Աստծո հրեշտակներից մեկի խիղճը տանջեց։ Նա գնաց բարձրյալի մոտ և ասաց. -Տեր աստված ոչ ոք խնդրանքով այդքան չի աղոթել մեղկ է նա, մի անգամ էլ նրան տուր։ -Ասելիք չունեմ կօգնեմ կտամ։ Բայց բազկաթոռի վրա պառկել է ու ասում է՝ տուր հա տուր։ Նման մեկին ինչպես տամ։ Անիրավը գոնե տեղից ելներ մի գործ աներ ես ել կօգնեի, կտայի…
Ագահ և աչքը ծակ մարդը, Ասծուց հետևյալն է խնդրում․
Տե՛ր Աստված այնպես արա, որ ինչին ձեռք տամ, ոսկի դառնա։
Աստված կատարում է նրա ուզածը։ Ագահը դանակը վերցնում է, որ հաց կտրի, սակայն ոչ միայն դանակն է ոսկի դառնում այլ նաև հացը։ Վախեցած գնում է ջուր խմելու, բաժակի հետ միասին, ջուրն էլ է ոսկի դառնում։ Ինչի դիպչում է, ոսկի է դառնում։
Վա՜յ Աստված իմ, այս ի՞նչ փորձանք իմ գլխին բերեցիր, չեմ ուզում ոսկի, չեմ ուզում, միայն խնդրում եմ լավությունդ ետ վերցնես․․․։
Աստված ագահ մարդու աղաչանքին ու պաղատանքին չէր արձագանքում, և թողեց ոսկու մեջ թաղված, այնքան անօդի-ծարավ, որ այս մի քանի օրը, կմահանա․․.։
ՈՒԽՏԱՒՈՐ ԱՂՈՒԷՍԸ
Օր մը Աղուէսը կ՚ ըսէ Աքլորին.
-Ի՜նչ աղուոր ու անոյշ կ’երգես, ո՜վ Աքլորիկ։ Երանի՜ գիշեր-ցերեկ հոս
նստէի ու անոյշ ձայնդ լսէի։ Ափսո՜ս, որ վաղուընէ պիտի զրկուիմ քեզ
լսելու հաճոյքէն. մեղաւորս Սուրբ Կարապետ ուխտի պիտի երթայ։
Սիրունի՛կ Աքլոր, կը խնդրեմ զիս հաւնոց առաջնորդէ, որպէսզի մեղքերուս
համար թողութիւն խնդրեմ հաւերէն։
Այս քաղցր խօսքերէն Աքլորին սիրտը կը կակուղնայ ու ան կ’ըսէ.
-Երթանք, քեզի ցոյց տամ հաւանոցը:
Աղուէսը Աքլորին ետեւէն կը մտնէ հաւաբուն, կը խեղդէ բոլոր հաւերը ու
կ’ուտէ զանոնք, յետոյ ալ կ’ուտէ Աքլորը անոր ըսելով.
-Իմ սիրունի՛կ Աքլոր, գիտե՞ս, թէ ի՜նչ դժուար պիտի ըլլար Սուրբ
Կարապետ անօթի փորով ուխտի երթալը…
Կազմող եւ մշակող՝ Արմէն Սարգիսեան
Արեւելահայերէնէ արեւմտահայերէնի վերածեց՝ Արթուր Անդրանիկեան
ՏՈ՛ՒՐ ՀԱ ՏՈ՛ՒՐ
Մարդ մը անընդհատ կ’աղօթէր Աստուծոյ ու կը խնդրէր.
-Աստուա՜ծ, գոնէ անգամ մըն ալ ինծի՛ տուր, ի՞նչ կ՚ ըլլայ։ Տո՜ւր, որպէսզի
քիչ մըն ալ ես մարդավարի* ապրիմ։
Աստուծոյ հրեշտակներէն մէկուն խիղճը կը տանջէ։ Ան
կ’երթայ Բարձրեալին* քով ու կ’ըսէ.
-Տէ՜ր Աստուած, ոչ ոք խնդրանքով այդքան կ’աղօթէ Քեզի։ Մեղք է ան։
Անգամ մըն ալ այդ Մարդուն տուր։
-Ըսելիք չունիմ, կ’օգնեմ, կու տամ։ Բայց բազկաթոռին վրայ երկնցեր է ու
կ’ըսէ՝ տո՛ւր հա տո՛ւր։ Նման մէկուն ինչպէ՞ս տամ։ Անիրաւը գոնէ տեղէն
վեր ելլէր, գործ մը ընէր, ես ալ օգնէի՝ տայի…։
Կազմող եւ մշակող՝ Արմէն Սարգիսեան
Արեւելահայերէնէ արեւմտահայերէնի վերածեց՝ Արթուր Անդրանիկեան
Ագահ մարդը
Ագահ ու աչքը ծակ մարդ մը Աստուծմէ հետեւեալը կը խնդրէ.
-Տէ՛ր Աստուած, այնպէս ըրէ, որ ի՛նչ բանի որ դպչիմ՝ ոսկի դառնայ։
Աստուած կը կատարէ անոր ուզածը։ Ագահը դանակ կ՚առնէ որ հաց կտրէ,
սակայն ո՛չ միայն դանակը ոսկի կը դառնայ, այլեւ՝ հացը։
Լեղապատառ*՝ կ’երթայ ջուր խմելու. գաւաթին հետ… ջուրն ալ ոսկի կը
դառնայ։ Ինչի որ դպչի՝ ոսկիի կը վերածուի։
-Վա՜յ, Աստուած իմ, այս ի՞նչ փորձանք բերիր գլխուս, չե՛մ ուզեր, ա՛լ ոսկի
չեմ ուզեր, միայն կը խնդրեմ, որ լաւութիւնդ ետ վերցնես…։
Աստուած ագահ մարդուն աղաչանք-պաղատանքին չ’արձագանգեր, եւ ան
ոսկիի մէջ թաղուած, այնքա՜ն անօթի-ծարաւ կը մնայ, որ քանի մը օրէն կը
մեռնի…։
Առաջարկում եմ դիտել մուլտֆիլմը, որն առակին շատ նման է; Գրիր կարծիքդ։Հղումը՝ ներքևում։
21.03.23
1.«Չեմ կարողացել, չեմ կարողանում և երբեք չեմ կարողանա» վերնագրով փորձիր ինքնդ գրել պատմություն, համոզիր ընթերցողին, որ անկարելի բան չկա աշխարհում։
Չեմ կարողացել, չեմ կարողանում և երբեք չեմ կարողանա
2.Ծանոթացրու դասընկերներիդ Խորխե Բուկայի այլ պատմվածքներից մեկի հետ, տեղադրիր բլոգումդ և ներկայացրու։
Խորխե Բուկայ «Դու պարտավոր ես երջանիկ լինել»
3. Անհրաժեշտության դեպքում տեղադրիր Ով, ինչ, երբ, որտեղ, ինչքան դերանուններով։
Ե՞րբ է ջուր հավաքվում այս փոսում:
Ինձ հետաքրքրում է, ինչքա՞ն թե է ջուր հավաքվում այս փոսում:
Ի՞նչ պետք է անեն՝ տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Իրենք էլ չգիտեն, թե ի՞նչ պետք է անեն տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Ո՞վ պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ձեզ հարց տվե՞լ եք, թե ո՞վ պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ինչքա՞ն ժամանակ է պետք՝ ամեն ինչ վերականգնելու համար:
Ճարտարապետին հարցնում են, թե ինչքա՞ն ժամանակ է պետք ամեն ինչ վերականգնելու համար:
Ինչը՞ այդպես գրավեց քո ուշադրությունը:
Ցո՛ւյց տուր տեսնեմ, թե ո՞վ այդպես գրավեց քո ուշադրությունը:
Ի՞նչ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:
Գոնե ասա՛, թե ի՞նչ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:
Գրիր տրված բառերի նույնարմատ հականիշ ածականները:
Անխռով – խռով, խռոված
խոտոր – անխորոտ
երերուն – աներեր
տարակուսելի – անտարակույս
արտաքուստ – ներքուստ
անզարդ – զարդարված
ամոթխած – անամոթ
աղմկոտ – անաղմուկ
արատավոր – անարատ
քաղցրահամ – դառնահամ
ընչատեր – աղքատ
թեթևաբարո – ծանրաբարո
Մարիա Սահակյան 